Risico op slecht of niet genezende wonden aan uw voeten (‘risicovoeten’)
Chronische ziekten en behandelingen kunnen schade veroorzaken die leidt tot een hoger risico op slecht of niet genezende wonden aan de voeten. We noemen dit ‘risicovoeten’. Een risicovoet kan ontstaan als chronische ziekten of behandelingen leiden tot
- verminderde doorbloeding van uw voeten (schade aan bloedvaten),
- een verminderd gevoel aan uw voeten (schade aan zenuwen),
- een kwetsbare huid of en/of tot drukplekken op de huid, doordat u bijvoorbeeld een andere stand van de voet heeft gekregen, of uw voet minder goed kunt bewegen.
U kunt dan denken aan chronische ziekten, zoals diabetes mellitus of reuma, of aan behandelingen voor kanker. Voor uw voeten is het dan belangrijk deze regelmatig te (laten) controleren op wonden. In het kader bij dit artikel worden voorbeelden van chronische ziekten genoemd, die kunnen leiden tot een risicovoet.
Aantal voorbeelden van chronische ziekten die kunnen leiden tot een risicovoet
- Diabetes mellitus,
- Polyneuropathie (schade aan de uiteinden van de zenuwen) als bijwerking van het gebruik van een geneesmiddel (zoals chemotherapie, antidepressiva of anti HIV-medicatie) of door gebruik van alcohol of drugs,
- Verminderde propriocepsis (minder goed weten ‘waar de voet is’), beperkte beweeglijkheid van de voetgewrichten of aderverkalking in de voet (bijvoorbeeld veroorzaakt door roken, diabetes mellitus, claudicatio intermittens of (nachtelijke)rustpijn of bloedvatontstekingen die optreden in de kleine bloedvaten en tot verstopping van het bloedvat leiden),
- Kwetsbare huid door (reumatische) auto-immuun aandoeningen/systeemziekten (zoals bijvoorbeeld jicht of reumatoïde artritis),
- Kwetsbare huid door genetische of auto-immuun blaarziekten of een verkleurde dunne huid als late uiting van de ziekte van Lyme (ACA),
- Kwetsbare huid door andere systeemziektes zoals hemofilie, lymfoedeem of het syndroom van Ehlers Danlos (EDS, een groep van 14 erfelijke bindweefselziekten),
- Kwetsbare huid door medische behandeling, bijvoorbeeld bij oncologische aandoeningen. Chemotherapeutische middelen en bestralingen kunnen leiden tot een hand-voet-huid reactie (hand-voet syndroom). Maar bijvoorbeeld ook afstervende huid (weefselnecrose) door chronisch gebruik van medicatie of een beschadigde huid, doordat de huid in aanraking is gekomen met gif,
- Een acute Charcot neuro-osteo-arthropathie (ACN). Dit is een zeldzame complicatie van (diabetische) polyneuropathie die kan samengaan met het kapot gaan van de botten van de voet. Het ziet er in eerste instantie uit als een rode warme, gezwollen voet. Soms met een wondje. Het hoeft geen pijn te doen. Maar ook mensen met een doorgemaakte ACN dienen levenslang te worden gezien door een voetspecialist, omdat een grote kans bestaat op het terugkeren van de ACN en het optreden van wondjes door een veranderde vorm of stand van de voet,
- Mensen die in het eindstadium van nierfalen zijn, die nierfunctie vervangende therapie (dialyse of niertransplantatie met langdurig gebruik van immunosuppresiva) lopen een verhoogde kans op een risicovoet.
Preventieve voetzorg wil voorkomen dat u wonden krijgt
Als u vermoedt dat u een hoger risico heeft op slecht of niet genezende wonden aan uw voeten, gaat u eerst naar uw huisarts of behandelend arts. Deze kan beoordelen of u een hoger risico heeft op slecht of niet genezende wonden en hoe hoog het risico hierop is. Als u inderdaad risico loopt, kan de arts u doorverwijzen naar de register podoloog voor medisch noodzakelijke voetzorg om wonden te voorkomen. De register podoloog stelt daarvoor een persoonlijk behandelplan op.
Preventieve voetzorg wordt vergoed vanuit de basisverzekering
De register podoloog coördineert de uitvoering van de preventieve voetzorg en werkt hiervoor samen met andere zorgverleners, zoals uw behandelend arts, medisch pedicures en orthopedisch schoenmakers. Preventieve voetzorg wordt vergoed vanuit de basisverzekering. U kunt ook informatie over vergoedingen van deze zorg vinden op de website van Zorginstituut Nederland.
Bij welke register podologen kunt u terecht voor preventieve voetzorg?
In 2024 kunt u terecht bij register podologen die een contract hebben bij DSW of Salland. We verwachten dat per 2025 meer zorgverzekeraars ons voor preventieve voetzorg zullen contracteren. Ga bij uw zorgverzekeraar na of u bij de register podoloog van uw keuze terecht kunt.
Wat kunt u zelf doen om voetproblemen te voorkomen als u een risicovoet heeft?
U kunt zelf (ernstiger) voetproblemen voorkomen door zelf goed uw voeten in de gaten te houden (voetinspectie), uw voeten goed te verzorgen en schoon te houden. Dit staat hieronder uitgelegd.
- Kijk dagelijks naar uw voeten en controleer daarbij ook de binnenzijden van de schoenen en sokken. Ga na of uw voet (plaatselijk) gezwollen is, of uw voet warmer dan normaal aanvoelt, rood is of pijn doet. Zo kunt u snel een ontsteking of een wondje opmerken. Ook koorts, ontregeling van uw bloedsuikerspiegel of verandering van geur kunnen duiden op een ontsteking.
- Andere tekenen die kunnen leiden tot een wondje op de voet zijn eeltvorming, blaren of bloeduitstortingen. Let dus ook daar op.
- Slecht passend of anderzijds inadequaat schoeisel kan leiden tot schuren of druk waardoor wondjes kunnen ontstaan. Uw registerpodoloog kan u adviseren over de juiste lengtemaat, balmaat en breedtemaat en waarop u moet letten bij stiksels, naden, neusvorm en toebox. En ook over welk type loopzool, afwikkeling, wreefsluiting, contrefort en voetbed geschikt voor u zijn.
- Ook een slechte voethygiëne (bijvoorbeeld verkeerd geknipte teennagels, ongewassen voeten, of aanwezige schimmelinfectie) kan leiden tot wondjes.
- Was daarom dagelijks uw voeten met lauw-warm water. Droog uw voeten daarna voorzichtig deppende af, vooral goed tussen de tenen. Gebruik geen voetbaden, chemische middelen of pleisters om eelt of likdoorns te verwijderen.
- Trek dagelijks schone sokken aan, bij voorkeur naadloze sokken.
- Gebruik geen gaas, watjes, verband of likdoornringetjes ter bescherming van de voet. Dit wordt bij een verminderd gevoel van de voeten niet gevoeld, maar neemt wel ruimte in en kan daardoor nieuwe drukplekken en wondjes geven.
- Gebruik vochtregulerende producten om droge huid dagelijks in te smeren.
- Knip uw teennagels recht af om ingegroeide teennagels te voorkomen.
- Loop, ter bescherming van uw voet, binnen én buiten niet op blote voeten, maar alleen op sokken of op slippers.
- In zijn algemeenheid draagt een gezonde leefstijl bij aan uw voetgezondheid. Denk hierbij aan voldoende beweging en het voorkomen van overgewicht.
Constateert u een voetprobleem? Neem dan direct contact op met uw huisarts of de registerpodoloog.
Bron: Protocol “Educatie en initiëren leefstijlfactoren & advisering schoeisel en andere hulpmiddelen” voor Register podologen, 2023
